دخمه‌ هاي جزيره‌ خارك به صورت شرقي-غربي، در منطقه ‌اي سرسبز از جزيره قرار دارند. حدود ۹۶ قبر و ۷۰ دخمه در اين محل وجود دارد. قدمت اين دخمه‌ ها به دوران اشكاني و ساساني برمي ‌گردد. اين دخمه‌ ها، مربوط به زرتشتيان و مسيحيان بوده كه در اين مكان زندگي مي ‌كردند. دخمه ‌هاي جزيره‌ خارك، از آثار شاخص استان بوشهر مي ‌باشد. اين دخمه‌ ها متاسفانه، توسط  قاچاقچيان و افراد سودجو مورد تخريب قرار گرفته است. در اطراف اين دخمه ‌ها، پاكسازي محيط از جمله بوته‌ كني گياهان صورت گرفته است. دخمه‌ ها به طور مرتب قرار نگرفته ‌اند. احتمالا اين مقبره ها معبد نيز بوده اند و علاوه بر استفاده آييني از آنها اجساد را نيز در تابوتهاي چوبي درون اين اتاقكها قرار مي داده اند. مي توان پيش بيني كرد در هر گور معبد حدود ۴۲ جسد جاي مي‌ گرفته كه به صورت سه رديفي روي تخته ‌سنگ‌ ها قرار مي ‌گرفتند. در قسمتي فاصله‌ بين دخمه ‌ها ۵ متر و در قسمتي ديگر اين فاصله ۱ متر است. ساختار معماري گورمعبد ها شبيه سردخانه امروزي است، با اين تفاوت كه براي ساخت اين گورمعبد ها فقط از سنگ استفاده شده است. همچنين طول دخمه ‌ها ۷۰ سانتي ‌متر الي ۱ متر است. يك دخمه‌ بزرگ به صورت مقبره‌ مانند، در قسمت شمالي قرار دارد كه داراي ۴۹ جسد ظرفيت است و ساختار آن به صورت كشويي؛ مانند سردخانه‌ هاي امروزي است و داراي سقف كاذب مي‌ باشد. جايگاه تابوتها كشويي بوده و ميتوانستند تابوتهاي چوبي را دربياورند و احتمالا آنرا حمل كنند و به محل اصلي زندگي فرد ببرند. در واقع مي توان گفت از اين گور معبد ها براي نگهداري موقت اجساد استفاده مي‌ شده است. گفتني است كه در آن روزگار تمهيداتي براي جلوگيري از فاسد شدن اجساد وجود داشته، به طور مثال پالميرها با استفاده از موميايي كردن جسد و افزودن ادويه‌ هاي گياهي مانع از آن مي ‌شدند كه اجساد در طول مدتي كه در داخل گورمعبد ها مي‌ مانند فاسد شوند. در ضلع شمال شرقي يكي از آرامگاهها نقش برجسته اي قرار دارد كه شخصي را در حالت ايستاده نشان ميدهد.

در ايران تنها در خارگ “گور معبد” كشف شده ولي نمونه هاي مشابه آن در مناطق نسا و پالمير ديده ميشود. سبك بنا اشكاني-ساساني است. ورودي، قرنيز، ستون و سرستونها مشابه آثار اشكاني و ساساني هستند. در ساخت اين گورمعبد ها از تزئيناتي كه در دوره ساساني رايج بوده استفاده شده كه اين موضوع نيز از نظر تاثير ساختارهاي معماري دوره ساساني روي معماري خارجي‌ ها قابل توجه است. اقوام پالمير، بازرگان بودند و در نزديكي سوريه كنوني زندگي مي‌ كردند و عمدتا از طريق دريا به تجارت مي ‌پرداختند. جزيره خارك يكي از شمالي ‌ترين اقامتگاه‌ هاي آنها بوده و زماني كه در طول سفر به اين جزيره و يا زماني كه در جزيره مستقر مي‌ شدند، كسي از آ‌نها فوت مي ‌شد، از گور معبد ها براي نگهداري اجساد استفاده مي‌ كردند تا زماني كه تجارت آنها به درياهاي دور به پايان مي‌ رسيد در راه برگشت، اجساد را با خود ببرند.

اين بنا در دورهٔ قاجار توسط حاج غلامحسين دهدشتي شاهرخ كه تاجر روغن بوده احداث گرديده و به «عمارت دهدشتي» مشهور شده ‌است. اسناد تجاري زيادي در اين خانه پيدا شده كه هم ‌اكنون طبقه‌ بندي شده و در سازمان ميراث فرهنگي نگهداري مي ‌شوند. بعضي از اسناد به خط برجسته سياق است و قدمت برخي از تمبرهاي اسناد به ۲۰۰ سال پيش مي ‌رسد. اين تمبرها مربوط به كشورهاي بريتانيا، هندوستان، آلمان و نيز تمبرهاي عصر قاجار است.

معماري
اين ساختمان به لحاظ معماري از اهميتي فوق ‌العاده برخوردار بوده و چهار طبقه دارد. اكثر ساختمان‌ هاي بافت قديم بوشهر دو طبقه و تعداد انگشت شماري سه طبقه بوده ‌اند. عمده مصالح تشكيل دهنده آن را گچ، سنگ ‌هاي مرجاني، آهك، چوب ساج و (صندل) چندل تشكيل مي‌ دهند. پوشش سقف از چوب صندل است. سقف اتاق پذيرايي نقاشي رنگ و روغن شده كه برگرفته از نقاشي اروپايي مي‌ باشد. تزئينات و گچبري بسيار زيبايي در داخل اتاق ‌ها و سيستم در و پنجره‌ ها به كار گرفته شده‌ كه توجه هر بيننده‌ اي را جلب مي ‌نمايد. همچنين گره چيني هلال ‌ها، درها، كنده كاري اتاق‌ ها و پنجره‌ هاي ديواري از تزئينات اين بنا است. ساختمان داراي چند ارسي زيبا با گره چيني و شيشه‌ هاي رنگي است كه باعث تلطيف نور و زيبايي بيشتر ساختمان شده ‌اند. عمارت دهدشتي كاربري تجاري و مسكوني داشته و به‌ عنوان يكي از بناهاي تاريخي بوشهر، از ويژگي‌ هاي معماري سنتي بوشهر برخوردار است؛ از جمله آنكه پس از باز شدن در ورودي خانه، ديواري براي جلوگيري از ديد مستقيم و جداسازي اندروني با بيروني ساخته ‌شده است يا پرده‌ اي ضخيم يا گليمي، كار اين ديوار را انجام مي ‌داد. سكوي كنار در ورودي از ديگر خصوصيات معماري بناهاي اين منطقه است كه همچون ساير عناصر با كاركردي خاص تعريف و ساخته شده است. اين سكو با اين هدف مورد استفاده قرار مي‌ گرفت كه مهمانان مي ‌توانستند هنگام انتظار براي گشودن در، روي آن بنشينند و رفع خستگي كنند. در مركز حياط، در طبقه همكف حوضي قرار دارد كه زير آن آب ‌انبار ساختمان بوده و در آن آب آشاميدني نگهداري مي ‌كردند. سمت چپ حوض، حفره‌ اي ديده مي ‌شود كه در آن كوزه ‌اي سفالي براي خنك نگه‌ داشتن آب وجود دارد.

شايان ذكر است در اوج رونق بازرگاني بندر بوشهر، حاج عباس دهدشتي، تاجر خوش نام در اين عمارت زندگي و كار مي كرد. عمارت ديگري نيز در سمت ديگر كوچه بود كه خصوصي تر و خانوادگي تر بود. ظاهراً اهل خانه در آنجا زندگي مي كردند و اين عمارت براي تجارت و پذيرايي از ميهمانان حاج عباسي بود. عمارت دهدشتي تنها عمارت بوشهر است كه پنجره هايش در قوس جناغي نشسته اند. ارسي اين عمارت به اعتبار سخن كتاب «ارسي، پنجره اي به سوي نور» زيباترين ارسي ايران است چون از سه لايه تشكيل شده است. عمارت در طبقات مختلف پلان بندي و آرايه اي متفاوت دارد و همين امر يكي از نشانه هاي آزادي معمار در آن عصر براي ساختن آن چيزي كه است لازم است نه هر چيزي كه لزوماً متقارن باشد.

موزه تاريخ پزشكي خليج فارس
موزه تاريخ پزشكي خليج فارس كه دومين موزه‌ تاريخ پزشكي ايران است، در عمارت دهدشتي داير شده است. اين موزه به سير تحول پايه‌ هاي پزشكي از دوران ايران باستان تا دوران معاصر مي ‌پردازد. اين دوره‌ هاي تاريخي شامل دوره باستان، تمدن اسلامي، صفويه و قاجاريه و دوران معاصر (پهلوي و انقلاب اسلامي) مي ‌شود. قطعات گنجينه متشكل از اشيا، اسناد، كتب و عكس و تصاوير هستند.

اشياء موزه

• لوح‌ هاي عيلامي كشف ‌شده در زيگورات كي ري ريشا (مربوط به آيين‌ هاي مذهبي پزشكي)
• مجسمه ‌هاي ساخته‌ شده از گل پخته با ظاهر حيوانات براي رسم شفاطلبي
• ظروف نگهداري دارو و تركيبات دارويي در زمان‌ هاي مختلف با كاربرد در سواحل و بنادر خليج فارس
• وسايل و ادوات و تجهيزات جراحي در دوران مختلف
• وسايل پزشكي مورد استفاده در شناورهاي تجاري و نظامي در آبراه خليج فارس
• وسايل مربوط به معاينات فيزيكي
• داروهاي سنتي ساده و تركيبي
• انواع گوناگون متون دعا به ‌منظور شفا (نوشته‌ شده توسط دعانويسان سنتي و جادوگران طب سنتي در منطقه)
• نمايش داروهاي طب مدرن غربي از دوران قاجار و اوايل پهلوي

اسناد

• اسناد تاسيس بيمارستانهاي منطقه خليج فارس
• مكاتبات پزشكان و اطبا مشغول به كار در بنادر و جزاير
• اسناد مربوط به قرنطينه‌ ها در سواحل جنوب ايران

كتابها

• كتب و نسخ خطي طبي دارالفنون (مورد استفاده اطباء مدرن بنادر خليج فارس در دوران قاجار)
• كتب طبي نوشته شده توسط اطباء طب سنتي و مدرن در بنادر خليج فارس

عكس و تصاوير

• عكسهاي موضوعي مربوط به دوران قاجار و اوايل پهلوي
• تصاوير نقاشي مربوط به سيستم طب و طبابت در تمدن اسلامي
• تصاوير و عكسهاي منحصر به ‌فرد از اطبا و شيوه طبابت در دوران قاجار

عكس و نقشه بيمارستان ‌هاي سواحل جنوبي ايران از دوران گوناگون

موقعيت مكاني
عمارت دهدشتي بوشهر در خيابان انقلاب و در ضلع شمال غربي مسجد امام و پشت بانك مسكن شعبه مركزي قرار دارد، اين بنا در بافت قديم در محله كوتي شهر بوشهر واقع شده است.

شاخص معماري بافت قديم بوشهر كمال يافته معماري شهرهاي 'ونيز' ايتاليا و 'مادريد' اسپانيا است كه در جهان كم نظير است. هماهنگي با دريا به عنوان محيط پيراموني و اشراف به محيط خليج فارس و ارتباط بسيار قوي منابع انساني براي مديريت كنترل در عرصه تجاوز به حريم ويژگي خاصي به بافت قديم بوشهر بخشيده است. عمارت هفته يكي از بناهاي معروف و تاريخي بوشهر است كه تا درون اين عمارت نرويد، حس و حال آن را درك نمي كنيد، عمارتي بسيار ساده ولي با شكوه و استوار. عمارت هفته دردو طبقه با كاربري مسكوني و تجاري در اواخر دوره قاجاريه ساخته شده است. اصل عمارت هفته دو برابر مكان فعلي بوده كه نصفش را روزگار به يغما برده و اينرا براي روزگار ما نگه داشته است، هر تصوير قديمي يا نقل قولي از قدما را كه بررسي كنيد جاي پاي عمارت هفته را مي بينيد. اين عمارت درسال ۱۳۷۹ توسط اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان بوشهر خريداري و در شهريور ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد. عمارت تاريخي هفته درجبهه غربي محله كوتي بافت قديم بوشهر به عنوان بخشي از جداره ساحلي اين بندر در زميني به مساحت ۵۶۰ متر مربع و زيربناي ۸۱۰ متر مربع احداث شده است. اين بنا در زميني به شكل مربع و سازه بنا از نوع ديوار باربر است كه از سنگ هاي ساحلي مرجاني به قطر هشتاد سانتيمتر و ملات گج و ماسه ساخته شده است. سقف اين بناي تاريخي از تيرهاي چوبي ساخته شده و در قسمت غربي اين بنا نزديك به ورودي اتاق هايي با مدل ۲ در ۳ و ۲ در ۵ وجود دارد كه كف آنها حدود سه پله از كف ايوان بالاتر است و به احتمال زياد به عنوان تجارتخانه مورد استفاده قرار مي گرفته است. در ضلع غربي نيز مهمانخانه اي قرار دارد كه داراي پنج طاق بزرگ و دو طاق كوچك است و در ضلع هاي شمالي و جنوبي اين اتاق راهروهايي رو به دريا وجود دارد كه به شناشير ختم مي شود. اين شناشير اصلي ترين عنصر نماي غربي است كه به طور كامل تخريب شده بود ولي اكنون مرمت شده است. در سال ۱۳۸۹ اين عمارت به موزه دفاع مقدس تبديل شد.

موقعيت مكاني
بوشهر، خيابان ساحلي، جنب كلينيك ابوالفضل، عمارت هفته

عمارت نوذري، از معماري خاص و جالب توجهي برخوردار است. نماي عمارت از بخش ورودي به صورت يك چهاردَري به جاي سه ‌دري، با پنج ‌دري است. همچنين فضاي سيال بالكن‌ ها و شناشيرها بسيار جذاب است. (شناشير يا شناشيل: بالكن چوبي كركره‌ داري است كه جلوي پنجره‌ هاي طبقات فوقاني خانه‌ ها مي ‌سازند و در جنوب ايران بسيار رايج است) دانشكده‌ هنر و معماري بوشهر از سال ۱۳۹۵ خورشيدي به منظور احياي بافت قديمي عمارت نوذري، به اين مكان منتقل شد و در ادامه‌ عمارت قرار گرفت كه زير نظر دانشگاه خليج فارس است.

موقعيت مكاني
عمارت نوذري، در شهرستان بوشهر و در بافت قديمي محله‌ كوتي در خيابان ليان قرار دارد. اگر به سمت شمال حركت كنيد، مي ‌توانيد در سر راه خود به مسجد شيخ سعدون برويد و از آن نيز بازديد كنيد. اين مسجد با عمارت نوذري تقريبا ده الي پانزده دقيقه پياده فاصله دارد.

عمارت نوذري، از معماري خاص و جالب توجهي برخوردار است. نماي عمارت از بخش ورودي به صورت يك چهاردَري به جاي سه ‌دري، با پنج ‌دري است. همچنين فضاي سيال بالكن‌ ها و شناشيرها بسيار جذاب است. (شناشير يا شناشيل: بالكن چوبي كركره‌ داري است كه جلوي پنجره‌ هاي طبقات فوقاني خانه‌ ها مي ‌سازند و در جنوب ايران بسيار رايج است) دانشكده‌ هنر و معماري بوشهر از سال ۱۳۹۵ خورشيدي به منظور احياي بافت قديمي عمارت نوذري، به اين مكان منتقل شد و در ادامه‌ عمارت قرار گرفت كه زير نظر دانشگاه خليج فارس است.

موقعيت مكاني
عمارت نوذري، در شهرستان بوشهر و در بافت قديمي محله‌ كوتي در خيابان ليان قرار دارد. اگر به سمت شمال حركت كنيد، مي ‌توانيد در سر راه خود به مسجد شيخ سعدون برويد و از آن نيز بازديد كنيد. اين مسجد با عمارت نوذري تقريبا ده الي پانزده دقيقه پياده فاصله دارد.

يكي از بافت‌ هاي بسيار قديمي و تاريخي بوشهر، محله‌ بهبهاني است و نامش از تجار، بازرگانان و علمايي گرفته شده كه در قرن ۱۲ و ۱۳ هجري قمري از بهبهان مهاجرت كرده و در بوشهر ساكن شده ‌اند. اين بافت آثار تاريخي چشم‌ نوازي دارد كه بناي تاريخي بلديه يا عمارت طاهري از آن جمله است. قدمت عمارت طاهري را به دوران قاجار نسبت مي‌ دهند. اين مكان كه براي شهرداري بوشهر مورد استفاده قرار گرفت به عمارت بلديه شهرت پيدا كرد؛ بعدها توسط شخصي به نام طاهري خريداري شد و از آن زمان به عمارت طاهري مشهور گرديد.

ويژگيهاي معماري
عمارت طاهري با مساحت ۱۰۳۰ متر داراي همكف و طبقه فوقاني است و شامل ۱۰ اتاق در هر طبقه مي ‌باشد. معماري اين بنا به سبك بيت ميلاني است. اين نوع از سبك معماري را در خانه‌ هاي بوشهر و شهرهاي مهم سواحل شمال خليج فارس و نيز شمال سوريه مي ‌توان مشاهده نمود. در جلوي بعضي از اين خانه‌ ها راهروي ستون ‌داري وجود دارد كه از يك طرف به درِ اتاق‌ ها و از طرف ديگر به فضاي چشم‌ نواز حياط مرتبط مي ‌شود. در اين سبك، سطح بام خانه ‌ها مسطح است و در حاشيه‌ آنها ديوارهاي كوتاه مشبكي شكل نيز به چشم مي ‌خورد. معماري اتاق‌ ها عموما به شكل پنج ‌دري است و راهرويي در ميان آنها وجود دارد. همچنين در و پنجره‌ هاي اتاق‌ ها به صورت دو‌لنگه ساخته شده ‌اند. بايد گفته شود كه در بالاي تمامي درها هلالي وجود دارد كه با شيشه‌ هاي رنگي تزئين شده‌ اند و اين امر باعث منحصر به‌ فرد شدن و زيبايي عمارت شده است. تمامي عمارت از مهم ‌ترين و اساسي ‌ترين مصالح شهر بوشهر يعني سنگ‌ هاي مرجاني (آهكي) كه از رسوبات دريايي فراهم شده و در ميان لايه ‌هاي آنها آثاري از گياهان، جانوران و... به فراواني مشاهده مي ‌شود، با ملات گچ ساخته شده است. سنگ ‌هاي مرجاني با توجه به ساختار طبيعي ‌شان در محيط‌ هاي مرطوب كاركرد خوبي دارند. در و پنجره‌ ها از جنس چوب ساج (ساي) دريايي و پوشش سقف از جنس چوب صندل (چندل) مي ‌باشد. اين بناي دو طبقه با ده اتاق در هر طبقه، داراي يك حياط مركزي است كه اتاق‎ ها دور تا دور حياط قرار دارند. در طبقه دوم بالكني چوبي است با چشم‌انداز زيبا از آبيِ دريا كه چشم هر بيننده‌ اي را مسحور مي ‎كند. اين ساختمان داراي اتاق بزرگي است كه احتمال مي‎ دهند شاه نشين يا محل پذيرايي مهمانان بوده است. ستون‎ هاي جلوي ساختمان از جنس چوب ساج است و براي جلوگيري از رطوبت دريا، اطراف ستون با الياف درخت نارگيل پوشانده شده است و روي آن را با تزئينات گچي اندود كرده ‌اند.

موزه
در حال حاضر اين عمارت در اختيار ميراث فرهنگي و گردشگري بوشهر قرار دارد و موزه‌ مردم شناسي در آن داير شده است. اين موزه در دو طبقه توسعه پيدا كرده كه شامل ده اتاق است. هر قسمت، محل نمايش بخشي از شيوه‌ زندگي، آداب و رسوم و فرهنگ مردم استان بوشهر است. در حياط، مجموعه‌ وسايل كشاورزي، ماكت ‌هايي از لنج ‌ها و شناورهاي دريايي به چشم مي خورد؛ در طبقه‌ نخست نقشه‌ هاي هوايي، ماكت بافت‌ هاي قديمي بوشهر، وسايل مربوط به روش تامين آب در گذشته در اتاق آب، لوازم منزل از دوره‌  قاجار و وسايل پخت و پز در آشپزخانه، نحوه‌ برگزاري مراسم عروسي (حنابندان) را مشاهده مي‌ نماييم. در طبقه‌ دوم، چند نمونه از مشاغلي كه در بازار بوشهر وجود داشته است، مانند آهنگري، خياطي، فروش صنايع دستي و... به چشم مي ‌خورد. همچنين نمونه‌ چينش يك خانه‌ اصيل بوشهري و ابزارهاي موسيقي سنتي مخصوص جنوب كشور به نمايش عموم گذاشته شده است. در آخر مي ‌توان به صنايع دريايي و آبزيان اين منطقه كه در بالكن و راهروي طبقه‌ دوم به نمايش گذاشته شده اشاره نمود.

استان بوشهر داراي طولاني ترين ساحل با خليج فارس است. بوستان ساحلي و گردشگري ليان با جاذبه‌ هاي بكر يكي از بزرگ ‌ترين و زيبا ترين بوستان ‌هاي ساحل خليج فارس در اين بندر احداث شده است. در اين بوستان  ضمن توسعه فضاي سبز و تفريحي زيرساخت ‌هاي لازم براي رفاه و آسايش گردشگران فراهم است. اجراي بخش اول بوستان ساحلي ليان در تابستان سال ۹۸ كليد خورد كه طي آن دو و نيم هكتار از مجموع ۲۵ هكتاري در نظر گرفته شده براي احداث پارك ليان تكميل و در عرض يكسال به بهره برداري رسيد. فاز بعدي اين پروژه به مساحت چهار هكتار در آينده نزديك قرار است شروع شود. روشنايي كامل محوطه، سنگ فرش محوطه، احداث فضاي سبز، آبرساني كامل، سرويس هاي بهداشتي مناسب، وسايل بازي كودكان، آلاچيق و... از امكانات اين پارك مي باشد